Leonardo DiCaprio heeft geen hekel aan Scorsese. Taylor Swift is niet zwanger. En Tom Holland is springlevend.
Tenzij je nepnieuws leest.
Nu onbetrouwbare nieuwsbronnen meer tractie krijgen dan ooit tevoren, onthullen we de namen van beroemdheden die in 2022 het meest in verband worden gebracht met nepnieuws, het fenomeen dat je in het Engels ook wel kent als “fake news”.
Maar eerst, wat is nepnieuws precies?
Nepnieuws, gedefinieerd als verzonnen informatie die legitiem nieuws nabootst, wordt verspreid met als enige doel lezers te laten geloven dat het een accurate weergave is van bepaalde gebeurtenissen. En dankzij social media kan nepnieuws zich sneller dan ooit verspreiden.
(Dit is trouwens een van de redenen waarom het belangrijk is om vrij toegang te hebben tot alle informatie. Daar kan een VPN bij helpen, onder andere door censuur te omzeilen.)
Maar de redenen waarom de uitdrukking nepnieuws online verschijnt, kunnen sterk variëren. Het kan opduiken in verwijzing naar een nieuwsbericht of een observatie die wordt betwist. Het kan zelfs gewoon als grap worden gebruikt. We moeten er niet van uitgaan dat elke vermelding van “nepnieuws” inderdaad betrekking heeft op opzettelijke misleiding.
De top 20 beroemdheden geassocieerd met nepnieuws in 2022
We gebruikten Linkfluence, een platform dat is gespecialiseerd in het monitoren van online conversaties, om te ontdekken welke beroemdheden, politici en andere publieke figuren het meest werden genoemd op sociale media in combinatie met de term “fake news”.
Beroemdheden worden vaak met nepnieuws in verband gebracht. Dat hoort er nu eenmaal bij. Soms is het zelfs in het voordeel van beroemdheden die op zoek zijn naar publiciteit en aandacht. Maar meestal zet het hen in een negatief daglicht.
Hier zijn enkele van onze bevindingen, waaronder hoeveel mensen werden blootgesteld aan nepnieuwsberichten over de sterren in kwestie – oftewel het bereik van nepnieuws door middel van posts, reposts en meer op sociale media.
Daten, dollars en diva’s voeden nepnieuws
Tampa Bay Buccaneers quarterback Tom Brady mag dan een van de grootste sportsterren van de VS zijn, voor de rest van de wereld is hij waarschijnlijk het meest bekend om zijn voormalige huwelijk met het Braziliaanse supermodel Gisele Bündchen. Hij spant de kroon met een kolossaal bereik van 72.444.290 mensen die tussen januari en oktober 2022, de onderzochte periode, berichten hebben gezien waarin hij wordt genoemd naast het woord “nepnieuws”. Hij wordt gevolgd door voormalig vechtsporter, komiek en controversiële podcasthost Joe Rogan (39.276.532) en ’s werelds rijkste man en nieuwe eigenaar van Twitter, Elon Musk (26.660.800).
Met beroemdheden als Beyonce, Johnny Depp en Kim Kardashian die de top 20 compleet maken, is het duidelijk dat diva’s, hun datinglevens en dollars de belangrijkste drijfveren zijn voor nepnieuws. Laten we eens kijken naar de sterren van de meest verstrekkende, beroemde nepverhalen.
Tom Holland staat op vier, gevolgd door Kanye West
De eerste acteur op de lijst is Spider-Man-ster Tom Holland, op de vierde plaats. Het grootste nieuws van 2023 rond de Engelse acteur draaide om zijn relatie met zijn vriendin en Spider-Man-tegenspeelster Zendaya. Het paar besloot de schijnwerpers actief te mijden, wat leidde tot speculaties dat ze uit elkaar waren.
Vermeldenswaard is ook het nog meer bizarre nepnieuws waarin wordt beweerd dat Holland in juli van dit jaar is doodgevroren nadat hij in een put was gevallen. Hoewel het doodsbericht duidelijk niet waar is, is de eenvoud en de snelle verspreiding van het gerucht een goed voorbeeld van hoe gemakkelijk nepnieuws kan ontstaan.
Het is niet echt verrassend dat Kanye West op de vijfde plaats staat in het lijstje van beroemdheden die het meest in verband gebracht worden met nepnieuws. De rapper en modeontwerper kreeg kritiek te verduren vanwege antisemitische opmerkingen en het verkondigen van complottheorieën.
Hoewel er dit jaar relatief weinig filmnieuws rond Leonardo DiCaprio is geweest, domineerde zijn privéleven de krantenkoppen nadat hij zijn relatie met een model beëindigde enkele weken na haar 25e verjaardag. Dat is waarschijnlijk wat hem een zesde plaats in de nepnieuwslijst heeft bezorgd.
Op de voet gevolgd door Shakira op de zevende plaats — waarschijnlijk veroorzaakt door haar breuk met de Spaanse voetballegende Gerard Piqué. Tel dat op bij de recente beschuldigingen van Spaanse belastingfraude aan het adres van de Colombiaanse zangeres en we kunnen alleen maar verwachten dat het nepnieuws over Shakira zich tot ver in 2023 zal blijven verspreiden.
Acteur Will Smith en zangeressen Rihanna en Taylor Swift nemen de laatste drie plaatsen in onze top 10 in. Smith die Chris Rock sloeg bij de Oscaruitreiking en Rihanna die haar eerste kind kreeg, waren waarschijnlijk inspiratiebronnen voor desinformatie, of riepen op zijn minst vragen op. Swift bleef ondertussen aantoonbaar ’s werelds grootste popster en werd onder vuur genomen voor alles van haar privéjetgebruik tot commentaren over de vraag of ze haar eigen liedjes schrijft.
Politici geassocieerd met nepnieuws
Ooit beschouwd als gerespecteerde bronnen van de waarheid, zijn we de nieuwsmedia en wat politici zeggen in twijfel gaan trekken. Hoe meer de samenleving gepolariseerd is, hoe meer de term nepnieuws door beide partijen wordt gebruikt.
Dit jaar werden vier Amerikaanse politici in het bijzonder in verband gebracht met de term nepnieuws.
Donald Trump heeft het begrip nepnieuws tijdens zijn presidentschap aantoonbaar populair gemaakt, dus het hoeft niet te verbazen dat hij bovenaan onze lijst staat van politici die het meest met de term worden geassocieerd. Uit het onderzoek blijkt dat 191.305.451 mensen dergelijke berichten over de voormalige president zijn tegengekomen.
De volgende op de lijst is de huidige Amerikaanse president Joe Biden; nepnieuwsberichten over hem bereikten online 50.731.691 mensen.
Barack Obama en Liz Cheney staan respectievelijk op de derde en vierde plaats wat betreft het bereik van berichten waarin hun naam en de term nepnieuws worden genoemd.
Waarom is nepnieuws schadelijk?
Door nepnieuws is de waarheid moeilijk te achterhalen. Terwijl sommige verkeerde informatie schijnbaar onschadelijk is en zelfs kan worden afgedaan als ongefundeerde roddel, kunnen andere nepfeiten schadelijk, kwaadaardig en zelfs gevaarlijk zijn voor de mensen die ze vermelden en degenen die geloven dat nepnieuws waar is.
Hier zijn enkele van de negatieve gevolgen van de snelle verspreiding van nepnieuws online:
- Creëert wantrouwen in de samenleving: Nepnieuws doet mensen het vertrouwen verliezen in traditionele bronnen van waarheid, zoals de nieuwsmedia en overheidsinstanties. Het maakt mensen vatbaarder voor samenzweringstheorieën.
- Verandert de perceptie: Nepnieuws kan gemakkelijk voor de werkelijkheid worden aangezien, wat de perceptie van publieke figuren, beroemdheden en gebeurtenissen negatief kan beïnvloeden. Het kan ook leiden tot verwarring en onbegrip rond belangrijke sociale en politieke kwesties.
- Vervormt overtuigingen: Een van de belangrijkste redenen waarom nepnieuws wordt gemaakt is om de overtuigingen van mensen te veranderen. Als je in de val loopt en nepnieuws gelooft, worden je beslissingen waarschijnlijk gestuurd door de agenda van iemand anders.
- Verspreidt valse of achterhaalde wetenschap: Zoals we hebben gezien tijdens de Covid-19-pandemie, kan nepnieuws de volksgezondheid op grote schaal beïnvloeden.
- Kan fysiek gevaar opleveren: Als iemands privégegevens, zoals werk- of woonadres, samen met nepnieuws uitlekken, kan dat die persoon in fysiek gevaar brengen.
Hoe herken je nepnieuws
Omdat nepnieuws vaak wordt verspreid via valse websites die eruitzien als de echte, en wordt gedeeld op legitieme social media-sites, is het gemakkelijk om er het slachtoffer van te worden. Een gedachteloze retweet hier en een snelle share daar betekent dat het gemakkelijker dan ooit is om onbedoeld bij te dragen aan het verspreiden van verkeerde informatie.
Hier zijn zes tips om je te helpen nepnieuws te herkennen, zodat je uiteindelijk twee keer nadenkt voordat je het deelt.
Stel vragen
Wanneer je online een sappig of schokkend bericht vindt, stel jezelf dan, voordat je op de deelknop drukt, de volgende vragen om er zeker van te zijn dat je geen nepnieuws verspreidt:
- Wie of welke organisatie verspreidt het nieuws?
- Kan de informatie vertekend zijn?
- Heb ik de feiten dubbel gecontroleerd voordat ik deze informatie deel?
- Komt dit overeen met de interesses van de persoon of eerdere nieuwsberichten over hem?
Makers van nepnieuws teren op mensen die hun nepagenda geloven en delen. Als je niet zeker weet of de informatie authentiek is of niet, wees dan voorzichtig en deel ze niet. Als de informatie legitiem en nieuwswaardig genoeg is, zullen meer geloofwaardige bronnen het uiteindelijk oppikken.
Vertrouw niet enkel op social media
Op de hoogte blijven van het laatste nieuws is belangrijk. Veel te veel mensen vertrouwen echter op sociale media als hun enige nieuwsbron.
Hoewel legitieme instanties geloofwaardige informatie delen op hun sociale media, zijn deze platforms een broedplaats geworden voor verkeerde informatie, met nepnieuws dat verspreid wordt op talloze profielen.
Als je interessante informatie vindt op sociale media, zorg er dan voor dat je deze vergelijkt met een nieuwsbron die je vertrouwt om de geldigheid ervan te bevestigen.
Controleer de bron
Neem nooit zomaar aan wat je online leest; controleer de bron tweemaal door te onderzoeken of andere media over hetzelfde verhaal berichten.
Als je bijvoorbeeld ziet dat een bepaalde beroemdheid trending is op Twitter omdat hij racistische opmerkingen zou hebben gemaakt, Google dan of een gerenommeerde nieuwsbron de feiten behandelt, zodat je het verhaal kunt bevestigen. Als je geen andere informatie kunt vinden dan wat je op Twitter ziet, zijn de beweringen waarschijnlijk vals.
Lees de opmerkingen
Links of commentaren die als reactie op een nieuwsbericht worden geplaatst, kunnen soms automatisch worden gegenereerd door bots of mensen die tot taak hebben verkeerde informatie te verspreiden. Maar ze kunnen ook de waarheid onthullen. Gebruik je beste oordeel om na te gaan of de commentaren die onder het artikel zijn achtergelaten een opvallend vertekend beeld vertonen.
Gebruik een website voor feitencontrole
Er zijn een aantal websites die politieke en niet-politieke factchecks aanbieden. De bekendste zijn factcheck.org, Snopes en PolitiFact. Maar zelfs bij het gebruik van een factcheckwebsite is het belangrijk om je af te vragen of de bevindingen bevooroordeeld zijn.
Methodologie
In dit onderzoek werd gekeken naar de meest gezochte beroemdheden online. Daarbij werden social listening-gegevens gebruikt om uit te zoeken hoe vaak hun naam was gepost naast de term “nepnieuws”, tussen januari en oktober 2022. Vervolgens rangschikten we de beroemdheden op basis van verschillende factoren, waaronder het aantal posts, reposts, impressies, bereik en interactie.
